Naturalnie Bałtyckie

Naturalnie Bałtyckie

Kocham Bałtyk całym sercem. Bałtyk to dla mnie wakacje w Świnoujściu, dokąd jeździłyśmy z Ewą i Mamą całe dzieciństwo. To piękna plaża, słońce, piegi i ryby wędzone, smażone, najlepsze prosto z kutra. Może dzięki tym wspomnieniom zawsze wybieram Świnoujście i wakacje nad Bałtykiem od innych miejsc.

Mam ogromny zaszczyt reprezentować akcję #NaturalnieBałtyckie. Będę dzieliła się z Wami wiedzą na temat ryb i zrównoważonego rybołóstwa. Podzielę się z Wami przepisami na ryby prosto z Bałtyku. Zapraszam do lektury!

Garść wiedzy: https://naturalniebaltyckie.pl

O co chodzi w akcji #NaturalnieBałtyckie?

W skrócie moi kochani chodzi o świadomość wyboru ryb. Chodzi o zrównoważone rybołóstwo, wsparcie rybaków, budowanie wiedzy.

Idea “Naturalnie Bałtyckie” powstała z miłości do Morza Bałtyckiego i jego zasobów, z szacunku do tradycji lokalnych grup rybackich, ze świadomości, że liczebność ryb jest ograniczona i wymaga mądrości oraz odpowiedzialności w ich poławianiu i przetwarzaniu.

Bliskość zasobów Morza Bałtyckiego sprawia, że od setek lat jest ono naturalnym źródłem wysokiej jakości ryb dla wszystkich mieszkających nad jego brzegami. Ryby poławiane w Morzu Bałtyckim nie pokonują tysięcy kilometrów zanim trafią na nasze stoły. To także wyraz troski o środowisko i ograniczanie niepotrzebnych zanieczyszczeń związanych np. z transportem. Warto zwrócić na to uwagę wybierając produkty, które trafiają do naszych domów i na nasze stoły.

Dieta bogata w ryby to gwarancja dobrego samopoczucia i witalności. Dlatego tak popularne i polecane są kuchnie śródziemnomorskie i skandynawskie. Ryby Bałtyckie mają wartości i są doceniane we wszystkich krajach Europy, lecz nadal niedoceniane w Polsce. A przecież w naszym morzu żyją dorsze – bogate w jod, selen i witaminę B12, śledzie, które zawierają liczne witaminy (np. E, D, z grupy B) i żelazo, dzikie łososie – najlepsze źródło kwasów omega-3, a także witamin (A i D) oraz wiele gatunków innych ryb uznawanych za przysmaki i rarytasy już od wielu lat, np. turbot i belona – oba gatunki bardzo cenione przez kucharzy i smakoszy. To różnorodność, która pozwala na zdrowe odżywianie i kuchenne eksperymenty jednocześnie. Ryby morskie mają unikalny zestaw wartości odżywczych. W naszej strefie klimatycznej szczególnie ważne jest to, że tłuste ryby stanowią jeden z niewielu produktów naturalnie bogatych w witaminę D, z której niedoborem zmaga się większość Polaków. Tymczasem witamina D jest niezbędna dla zdrowych kości i zębów, a także dla sprawnie funkcjonujących mięśni oraz silnego układu odpornościowego.

 

Bałtyk. Nasze morze

Jest młode, płytkie, nie za duże, zimne i niezbyt słone. Jego nazwa pochodzi od starosłowiańskiego słowa blato, czyli wielka, słona woda. Ma swoje święto 22 marca: Dzień Ochrony Morza Bałtyckiego.

Bałtyk jest dość mały

Niektórzy nawet twierdzą, że to duże jezioro. Jego powierzchnia to około 415 tys. km kw., objętość około 22 tys. km sześc., długość rozwiniętej linii brzegowej wynosi około 22 tys. km. Ponieważ ze wszystkich stron otoczony jest lądem, bywa nazywany Morzem Śródziemnym północnej Europy. Bałtyk wymienia wody jedynie z Morzem Północnym – przez wąskie i płytkie Cieśniny Duńskie: Wielki i Mały Bełt, Sund, Skagerrak, Kattegat. Całkowita wymiana wód w środkowym Bałtyku trwa od 25 do 30 lat.

Morze Bałtyckie szeroko rozciąga się z północy na południe na prawie 1300 km, natomiast ze wschodu na zachód jest o ponad połowę krótsze – mierzy około 600 km. Najwęższa część Bałtyku – Zatoka Botnicka – ma około 100 km.

Morze Bałtyckie ma urozmaiconą linię brzegową

Składają się na nią: wyspy, m.in. Fionia, Bornholm, Uznam, Rugia, Wolin czy Gotlandia; cieśniny, takie jak np. Wielki i Mały Bełt, Sund; półwyspy, np. Hel, Skania; mierzeje, np. Kurońska, Wiślana; zatoki, m.in. Botnicka, Fińska, Pomorska, Gdańska, Ryska; zalewy, np. Wiślany, Szczeciński, Kuroński. Bałtyk ma zarówno wybrzeża niskie, np. w Finlandii, na Łotwie czy w Rosji, mierzejowe (Mierzeja Wiślana), jak i wysokie: szkierowe (liczne niewielkie, skaliste wysepki) w Finlandii, fiordowo-szkierowe w Norwegii, Szwecji, Finlandii, klifowe, gdy morze niszczy wysoki brzeg – w Polsce (Wolin, Gdynia, Jastrzębia Góra), Danii, Estonii oraz fiordowe w Danii.

Morze Bałtyckie jest najmłodszym morzem Europy

Jego historia jest związana z okresem ostatniego zlodowacenia i sięga 12 tys. lat wstecz. Zasięg i charakter Bałtyku zmieniały się w zależności od zmian klimatycznych oraz ruchów izostatycznych. Co ciekawe, w przeszłości Bałtyk dwukrotnie był jeziorem! Najważniejsze fazy rozwoju: Bałtyckie Jezioro Lodowe, Morze Yoldiowe, Jezioro Ancylusowe, Morze Litorynowe i współcześnie – Morze Myaowe.

Bałtyk jest płytki

Jego średnia głębokość wynosi tylko 52,3 m, maksymalna 459 m (Głębia Landsort). Dla porównania: średnia głębokość Morza Kaspijskiego to 184 m, Morza Czerwonego – 490 m, Morza Śródziemnego – 1438 m.

Morze Bałtyckie jest zimne!

Położone w północnej strefie klimatu umiarkowanego, nie jest ogrzewane przez ciepły Prąd Zatokowy – średnia temperatura Bałtyku latem waha się od 12 do 17 stopni C, zimą – od 2 do 4 stopni C. Podczas mroźnych zim wody powierzchniowe częściowo ulegają zlodzeniu (np. w Zatoce Botnickiej czy Fińskiej).

Bałtyk jest najsłabiej zasolonym morzem na świecie, dlatego mówi się, że jest morzem słonawym.

W litrze wody bałtyckiej znajduje się średnio 7 g soli; na środku Bałtyku zasolenie nie przekracza 10 g soli na litr, natomiast najbliżej Morza Północnego – w Cieśninach Duńskich – wynosi od 20 do 30 g. Średnia dla mórz na świecie to 35 g soli na litr wody. W Bałtyku jest też dużo wody słodkiej, co wynika m.in. z dużych wpływów słodkiej wody z otaczającego terenu. Do Bałtyku w sumie wpływa około 250 rzek, z czego największe to: Wisła, Odra, Newa, Kemi oraz Niemen.

Niewielkie zasolenie ma wpływ na zwierzęta, które żyją w naszym morzu. Bałtyckie ryby i bezkręgowce są nawet o połowę mniejsze niż te same gatunki w Morzu Północnym!

 

Przezroczystość Bałtyku waha się w zależności od sezonu.

W przeszłości notowano: 6–15 m w Zatoce Gdańskiej, do 19 m w okolicach Bornholmu. W 2015 roku średnioroczna przezroczystość wyniosła od 3,83 m w Basenie Gdańskim do 9,75 m w Basenie Bornholmskim.  Dla porównania: przezroczystość Morza Białego to 10 m, Morza Czarnego 25 m. W najczystszej części Morza Śródziemnego (rejon Cypru i Izraela) przezroczystość sięga 53 m. 

Zmienne, burzliwe i zielone

Od błękitów podczas pięknej słonecznej pogody, po stalowoszare podczas sztormu. Bałtyk niemal codziennie przybiera inny odcień, w zależności od nasłonecznienia, kąta padania promieni słonecznych, stopnia zachmurzenia, zasolenia wody oraz jej głębokości. Choć przyjmuje różne barwy, to zaliczany jest do mórz zielonych, ponieważ jego wody są pełne wszelkiej zawiesiny, w której w skład wchodzą m.in. drobne organizmy. Zielona barwa związana jest również z niską temperaturą wody i małym zasoleniem.

Bałtyk to morze burzliwe, często występują sztormy, pojawiają się sejsze (pionowe fale stojące). Falowanie na Bałtyku jest niewielkie, Przeciętne fale sztormowe są dość krótkie i strome, zazwyczaj o wysokości 5 m. Jednak podczas wyjątkowo silnych sztormów mogą osiągać nawet wysokość 10 m.

Znaczenie Bałtyku

Morska walka o wpływy

Od wczesnego średniowiecza Morze Bałtyckie było terenem intensywnych kontaktów politycznych, gospodarczych oraz kulturalnych. Był to czas zarówno rozkwitu wymiany handlowej, jak i rywalizacji gospodarczo-politycznej. Bałtyk, łącząc wiele obszarów Europy, stanowił gospodarcze centrum Hanzy, sojuszu gospodarczego późnego średniowiecza, federacji kupieckich miast od XIII do XVII w. W XVI oraz na początku XVII w. Polska, Szwecja oraz Dania walczyły o wpływ na Bałtyku. W XVIII w. prym na Bałtyku wiodły Rosja i Prusy. Pierwsza wojna światowa była częściowo toczona właśnie na Bałtyku. Podczas drugiej wojny ważnym epizodem była morska wojna minowa, prowadzona przez wszystkie strony konfliktu. W wodach Bałtyku, szczególnie na wschodzie, zalega mnóstwo środków wybuchowych. Rokrocznie u schyłku lata w morze wychodzą jednostki specjalistyczne, m.in. z Polski, Danii, Estonii, Holandii, Litwy i Niemiec, przeznaczone do wykrywania i unieszkodliwiania podwodnych niewybuchów. 

Państwa nadbałtyckie

Nad Bałtykiem leży dziewięć państw: Dania, Szwecja, Finlandia, Estonia, Litwa, Łotwa, Rosja, Polska, Niemcy, do jego zlewiska należą ponadto: Norwegia, Czechy i Słowacja.

Obszar ten zamieszkuje ponad 100 mln ludzi, wytwarzających prawie 15 proc. produkcji ogólnoświatowej. 70 tys. statków wpływa rocznie przez cieśniny. Do tego należy doliczyć flotę łowiącą na Bałtyku.

Nad Bałtykiem znajduje się około 1000 portów i przystani. Ważniejsze porty to: Szczecin, Gdańsk, Gdynia, Kopenhaga, Sztokholm, Helsinki, Petersburg, Tallinn, Ryga, Kłajpeda, Kaliningrad, Rostock. Największe stocznie to z kolei: Kopenhaga, Kilonia, Rostock, Szczecin, Gdańsk, Petersburg, Sztokholm.

Nie tylko śledzie

Morze Bałtyckie ustępuje pod względem biologicznej produktywności łowiskom Morza Północnego czy Atlantyku, jednak wszystkie państwa nadbałtyckie łowią na Bałtyku. Szczególnie szybki wzrost połowów nastąpił po drugiej wojnie światowej.

Z Bałtyku pochodzi znaczna ilość odławianych przez Polskę ryb. Z ryb morskich: śledź, szprot, dorsz, kilka gatunków płastug oraz o mniejszym znaczeniu użytkowym: makrela, belona, węgorzyca, dobijak. Z wędrownych gatunków: łososie, węgorze oraz mniej ważne pod względem gospodarczym: sieja czy stynka. Ważny udział w rybołówstwie bałtyckim mają ryby słodkowodne. Do tych gatunków należą: okoń, sandacz, szczupak, płoć, leszcz i inne.

Polskie statki łowią również na łowiskach dalekomorskich.

Na wybrzeżu – w Kołobrzegu, Szczecinie, Gdańsku, Gdyni, Władysławowie – znajduje się większość zakładów przetwórstwa rybnego.

Sprawdź Jakie gatunki ryb żyją w Bałtyku

Obszary połowów 

Morze Bałtyckie ze względu na łowiska podzielone jest na podobszary. Bałtyk południowy, czyli nasza linia brzegowa, oznaczone są numerami: 24 (Zatoka Pomorska do Bornholmu) oraz 25 (od Zatoki Pomorskiej do Władysławowa) i 26 (Zatoka Gdańska).

Mapa Morza Bałtyckiego ukazująca podziały na cieśniny Bełt, Sund oraz Bałtyk (źródło: http://www.fao.org/fishery/area/Area27/en)

Frontem do morza

Bałtyk ma ogromne znaczenie gospodarcze dla Polski. Umożliwia rozwój transportu morskiego i portów morskich – jako ośrodków miejskich. Największy udział w przeładunkach towarów ma zespół portowy Szczecin-Świnoujście oraz Gdańsk-Gdynia. Lokalne znaczenie mają porty w Kołobrzegu, Darłówku, Ustce i Elblągu.

Nadal popularna jest żegluga promowa. Najważniejszymi liniami promowymi są połączenia Świnoujście-Ystad i Świnoujście-Malmoe (Szwecja).

Największe stocznie znajdują się w Szczecinie, Gdyni i Gdańsku. W stoczniach buduje się różne typy statków (chemikaliowce, kontenerowce, drobnicowce) oraz przeprowadza się ich remonty. Na morzu terytorialnym, o szerokości 12 mil morskich, oraz w polskiej strefie ekonomicznej prowadzi się poszukiwania surowców naturalnych. Stwierdzono tu występowanie ropy naftowej, soli potasowej, bursztynu, minerałów ciężkich, np. cyrkonu. Na Bałtyku, na północ od Władysławowa, znajduje się polska platforma wiertnicza „Petrobaltic” wydobywająca ropę naftową spod dna morza (około 200 tys. ton rocznie).

Wybrzeże Morza Bałtyckiego jest obszarem o wybitnych walorach leczniczych, turystycznych i wypoczynkowych. Należą do

nich: piaszczyste plaże, wały wydmowe, lasy oraz zawierające duże ilości jodu powietrze oraz wody mineralne. Do najbardziej znanych miejscowości turystyczno-wypoczynkowych nad Morzem Bałtyckim należą: Sopot, Kołobrzeg, Łeba, Ustka, Świnoujście i Międzyzdroje.